Son Göl Kırgızistan’da en çok etkilendiğim yer olmuş olacak ki ona ayrı bir sayfa açtım. Son Göl, Tanrı Dağları’nın ortasında, 3016 metre yüksekliğinde muhteşem bir göl. Son Göl, (Kırgızca: Соңкөл) ya da Son Kul, Songköl, Song-Köl, Songköl bla bla blaa bu isimlerin hepsi aynı göle ait. Yazıya ne başlık atacağımı şaşırdım. Rehberimiz sadece yaz aylarında çıkılabilen Son Göl’ü anlatırken güzel Türkçesi ile şöyle diyor: Hayvanları tatile gönderiyorlar. Hayvanların tatile çıktığını da ilk kez duymuşum ve hayvanların tatile gittiği yere gidiyorum. Sanırım bu iyi bir şey. Bakalım görücez.
Beni sosyal medya hesaplarımdan takip etmeyi unutmayın 😉 İnstagram: nerdesinbahar
Bu yazıda Son Göl Nerede? Son Göl Nasıl gidilir? Son Göl’de nerede kalınır? Ne Zaman Gidilir? Son Göl yeme içme gibi çok faideli şeyler okuyacaksınız. Hadi bakalım ne umdum? Ne buldum? yazım başlasın.
Son Göl Nerede?
İlk önce Son Göl nerede? onunla başlayalım. “Son Göl, Kırgızistan’da Narin İli’nin kuzeyinde Issık Göl’ün güneybatısında, ülkenin ikinci büyük kapalı havza bir Dağ Gölü. Son Göl, ağaçsız bir dağ yaylasında, ortalama deniz seviyesinden 3,016 metre yükseklikte yerleşik ve gür dağ otlakları (yayla) ile çevrelenir. Göç milliyetinin ve çobanlarının gerçek yaşamını tanımak için en uygun yerdir” diyor ansiklopedik bilgiler. Bence Kırgızistan görülecek yerler içinde üst sıralarda yer alır.
Son Göl Konaklama, Son Göl Kamp Yapılır mı?
Son Göl’de binalar, oteller yok çok şükür. Konaklama için iki seçeneğiniz var. Ya Kırgız yurtlarında kalacaksınız ya da kendi çadırınızı götüreceksiniz. Kendi çadırınızla gidip kamp yapabilirsiniz. Gölün yakınına kamp ve yurt kurmak yasak. Eskiden insanlar sadece kendilerine yurt kuruyormuş. Gelenler kendi çadırını kuruyormuş. Zamanla gelenler içinde yurt yapmaya başlamışlar. Kendi çadırıyla gelen de gördüm. Buraya toplu taşıma yok. Ulaşım zor. “Nasıl gelebilirler?” diye sorduğumda taksi ile dendi. Baya uzun mesafe. Herhalde pazarlık yapıp anlaşıp geliniyordur. Buraya taksi metre açılmaz.
Bence Son Göl’ü yaşamanın en güzel yolu Kırgız çadırlarında kalmak. Kendi çadırınızla gittiğinizde bir de yiyecek taşımak zorunda kalacaksınız ve de pişirmek tabi. Son Göl’de market yok. Elektrik yok. Yurtlarda size Kırgız yemekleri yapıyorlar. Kırgızistan’ı iliklerinize kadar hissediyorsunuz. Bazen şu hayatta biraz da sefa sürmek gerekiyor.
Son Göl’de tek bir çöp dahi görmedim. Darısı kendi memleketimin başına.
Karavanınız varsa iş değişir. Karavanınız kendi başına elektrik üretebiliyorsa ve bir tesise gereksinim duymuyorsanız gidin kalın bir hafta. Hatta bir Bozüğ ile anlaşıp enfes Kırgız yemeklerinden yiyin. Yemekle de uğraşmayın.
Son Göl yüksek rakımda olduğu için soğuk oluyor. Biz Ağustos’ta oradaydık düşünün. Montlar, botlar taşıdık ve de giydik tabi. Genelde yağışlı oluyormuş. Bizim şansımıza hava güzeldi. Döneceğimiz gün yağdı sadece. Buradaki yurtların kapıları yok. Battaniye ile örtülüyor. Yurtların içinde soba var. Siz yatmadan önce sobanızı yakıyorlar. Sobamızın her tarafından duman çıkıyor. Tezek yaktıkları için pek hoş kokmuyor. Üstümüz başımız komple tezek koktu ama onu yaşamaya gittik oraya. Bununla ilgili kırk bin espiri üretip gülüp duruyorum. Napıcam başka? Duş almak için bezden çadır yapmışlar ama kimse yeltenmiyor o soğukta. Lavabonun üstünden su koyuyoruz. Altta musluk var. Musluğun altında teneke. Devamı bu döngü devam ediyor. Taşıma su ile dönüyor her şey.
Grubumuzda çok enteresan insanlar vardı. Son Göl’e geldiğimiz an biz mutluluktan uçarken bir kişi yurt çadırının önüne bir sandalye atıp “beni aşağı indirin ben burada kalamam” diye tutturuyor. Bütün bir gün yol gelmişiz. O saatten sonra nasıl döneceksin, değil mi? Nasıl ikna ettiler bilmiyorum. Tüm şartları yazıyorum ki sizde gittiğinizde mutsuz olmayın. Bakın biz mutluyuz ama bir başkası değil. Belki sizde o bir başkası gibi hissedeceksiniz. Otel konforu arayan gitmesin.
Son Göl ne VAR? Ne YOK?
Yazının hemen burasında Son Göl’de ne var? ne YOK? yazma ihtiyacı hissettim.
- Elektrik YOK. Yedekli powerbank ile gitmelisiniz.
- Jeneratör var. Karanlıkta yenmiyor yemek ama telefon şarjı sorun
- Telefon çekmiyor. Sadece Beeline telefon hattı bir yerde çekebiliyor.
- İnternet YOK
- Bina YOK
- Duş kısıtlı. Olay taşıma su ile dönüyor.
- WC var. Tenekeden küçük barakalardan tuvalet yapmışlar.
- Özellikle geceleri çok soğuk oluyor. Mutlaka kalın giysi giyilmeli
- Market YOK
- Restoran YOK ama Bozüğ‘lerde kaldığınızda yemek sorununuz kalmıyor.
- Kımız alabilirsiniz ama rakım düştükçe havasını almayı unutmayın.
- Sırt çantası ortama uygun. Çekçekli bavulla gitmeyin benim gibi. Benki seyahatlerimde hep ufacık sırt çantası ile gezerim. Tavsiye üzerine iki kişi tek bagaj alalım diye böyle birşey başımıza geldi.
- Yollar bir hayli bozuk. Bazen sulardan geçiyorsunuz. 4×4 araç şart.
Son Göl Yeme İçme
Yurt çadırlarımızın bulunduğu yerde yemekhaneye ve mutfağa dönüştürülmüş bir yer var. Orada kadınlar küçücük mutfakta devamlı Kırgız yemeklerinden yapıyorlar. Genelde hamur ve et. Genelde hep köylerde ve yerel halkın evinde yemek yediğimiz için yemekler yerde yeniyordu. Burada yere oturmuyorsunuz. Bir soba devamlı yanıyor. Masalar tepeleme dolu yine. Kırgız kadınları devamlı hizmet ediyor. Buradan çatlamadan kurtulduğumuza inanamıyorum. O küçücük mutfakta taşıma suyuyla yaptıkları lezzetli yemeklere de.
Son Göl Yüzme
3016 metre yükseklikte, Tanrı Dağları’nın arasında dümdüz bir ova ve ortasında bir göl. Son Göl cennetten bir köşe miydi? Bence öyle. Bazılarına göre ağaç yoktu. Şelale yoktu. 2000 metrenin üstünde ağaç yetişmediğini anlatamıyorsunuz bir türlü. Bana göre ise kendime biraz daha yaklaştığım, resmen terapi yaptığım bir yer oluyor. İlk gün bizi muhteşem bir hava karşılıyor. Dediklerine göre bu sene ilk defa göle girebilmişler. Şansımıza işte.
Bu göl göçmen kuşlara ev sahipliği yapıyor. Gölün ortasında ki alan, ziyaretçiler onları rahatsız etmesin diye girişi yasaklanmış bölge. Eskiden bu gölde çok çeşit balık varmış. Kırgız halkı balık yemiyor pek. Et o kadar bol ki. Eskiler anlatırmış elleriyle nasıl balık topladıklarını. Sonra bir Rus profesör buraya bir balık türü getirmiş. Otçul balık burada etçil olmuş. Ekosistem bozulmuş. Burada yetişen balıkları yemiş, kendisi iki katı boyuta ulaşmış. İnsanoğlu dokunduğu her şeyi mahvediyor. Zaten dolu balık varmış. Sen başka yerden getirip niye buraya balık atıyorsun? Derdin ne? Değil mi?
Kaldığımız yurtlardan göle inen arkadaşları rehberimiz Meerim koşup kurtarıyor. Son Göl’de her yerden göle girilemiyor. İyiki Meerim var. Yoksa balçığa saplanacaklardı. Biraz yürüyünce bildiğin bir plaja çıkıyorsunuz. Diğer taraflar balçık. Göl çok soğuk değil. İlk giriş biraz taşlık, sonra doğal olarak balçık. Sandaletle girmekte fayda var. Oldukça berrak bir suyu var. Sonradan çıkan rüzgarda koşarak yurtlarımıza gidiyoruz tabi. 3016 metrede gel de üşüme.
Son Göl At Turu
At Kırgızlar için en önemli şey. Kırgızistan’ı gezerken en çok göreceğiniz şey at olacak. Futbola ilgi yok ama deli gibi cirit takımları var. Minicik bir çocukken çıkıyorlar at üstüne. 7 milyon nüfuslu Kırgızistan’da insandan fazla at var. Son Göl’de ata binmenin bedeli 300 Som. 300 Som’da rehbere veriyoruz. Rehbere verilen kişi başına bölünüyor. İlk bindiğim at neredeyse hiç yürümüyor. Bir sinek bulutundan geçiyorum önce. Her yerime konuyorlar. Ağzıma bile giriyorlar. Atla birlikte silkelenirken az kalsın attan düşüyordum. O neydi ya?
Sonradan öğrendiğime göre benim at sadece sahibi bindiği zaman koşuyormuş. Evet, yürümüyormuş. Sahibi ile birlikte bu bozkırlarda alabildiğine koşuyorlarmış. Sahibinden başkasını istemiyor yani. Çok keyifli bir at turu olmuyor benim için. Atın gitmesi için “çu çuuuu” diye bağırmanız gerekiyor. Arkadaşlarım atlarla koştura koştura dört nala giderken ben yürüsün diye dua ediyordum. Yürümeyince bize eşlik eden rehberler gelip atı kırbaçlıyor. At onları görünce dört nala kaçmaya başlıyor. Yürümese bir dert. Kaçsa başka dert. Offf ne zor oldu bu iş. Yine de güzeldi her şey. Bazen bazı şeyler hayal ettiğin gibi olmuyor işte.
Eşeğe binerken bir taraftan binip, hızımı alamayıp diğer taraftan inmiştim. Bakmayın böyle Son Mohikan gibi at bindiğime. Ne badirelerden geçiyorum ama en sonunda bu benim olmalıydı dediğim atla bütünleşip ata adam gibi binebiliyorum. Aslında at turunu isteyen biz, bize haber vermesi gerekenlerin vermeyip benim seçtiğim ata binip uzaması, son dakika turu yakalamamız… Ne diyimki ben şimdi. Allaha havale…
Son Göl Trekking
Son Göl 3016 rakımda bulunuyor. Buraya iki gece kalmak ve 3330 rakımda ki Jalgyz Karagai Geçidi‘ndeki 12 km’lik trekking parkurunu geçmek için gelmiştik. Şimdi sıra yürümede yani. Çok fazla dik bir yol değil. Manzaralar muhteşem. Burada 2,3 ve 4 günlük atlı turlarda yapılıyor. Biz yürümeyi tercih ediyoruz. İlk geldiğimiz gün yüksek rakımdan dolayı eğilip doğrulduğumda bir başım dönmüştü ve çok halsiz hissetmiştim kendimi. Kalbim çok çırpınmıştı. Hatta “yürüyüşe gelme olmadı” denmişti. Ölürüm de geri kalmam. Bunun için geldim buraya.
Öyle bir oksijen var ki ve öyle güzel manzaralar. Önce gölü ardınıza alıp çıkıyorsunuz. Boğazdan geçtikten sonra muhteşem bir göl manzarasında aşağılara inmeye başlıyorsunuz. Atlı trekking yapanları izliyorsunuz. Karşı dağların manzaralarında büyüleniyorsunuz. Ot, çiçek, böcek her şey çok güzel geliyor. 12 km pek zorlamıyor. Sabah 9,30 gibi başladığımız trekking 14:00 gibi bitiyor.
Son Göl’e Nasıl Gidilir?
Peki Son Göl’e nasıl gidilir? 3016 metrede ki Son Göl’e onların söylemiyle Son Köl’e ulaşmak pek kolay değil. Son Göl’e giden yol yine uzun yine çetrefilli. Son Göl yol tarifi: Ana yoldan ayrılıp Son Köl tabelasından ayrıldığınız an toprak yol başlıyor. Yolda önce 3400 metrelere çıkıp sonra 3016 rakıma iniyorsunuz. Buraya Batai Aral deniliyor. Yolda Batai Aral tabelasını gördükten 8 km sonra Son Göl’ün eşsiz doğasına ve manzarasına çıkıyorsunuz. Su dolu nehirlerden geçiyorsunuz. Kıvrıla kıvrıla tırmanıyorsunuz. Yolda yakları seyrediyorsunuz. Şu bulmacalardaki ünlü Tibet Öküzü’nü gördük çok şükür. Hatta baya yakınına gittik. Artık o mu bizi kovaladı biz mi onu bilmiyorum.
Son Göl’e Ne Zaman Gidilir?
Buraya aslında Haziran ayında gelmemiz gerekirdi. Siz eğer gidebilirseniz Haziranda gidin. Son Göl’e özgü Edelweis Çiçeği o zaman açıyormuş. Tüm alan çiçeklerle kaplanıyormuş. Çiçekli hali beni ilgilendirmez ben yeterki oraya gideyim, göreyim diyorsanız Mayıs ortalarında sezonu başlıyor ve Eylül ortalarına kadar devam ediyor. Bu aralıkta çobanlar gidiyormuş. “Hayvanları tatile gönderiyorlar” diyor rehberimiz Ernest. “Ayı da dağda oturuyor” diyor.
Bir de bizim gibi turistler gidiyor Son Göl’e 😀 . Kışın yollar kardan kapalı. Ekimde karlı oluyormuş. Düşünün artık.
Son Göl Son Gece
İki gece kalıyoruz bu muhteşem yerde. Son gece yürüyüşe çıkıyoruz. Uzakta yanan bir ateş ve başında eğlenen insanlar görüyorum. Hemen yanlarına götürüyorum herkesi tabi. Slovak ekip günler süren trekkingi bitirmiş, kutlamaya geçmiş. Son geceleriymiş. Bizim Türk olduğumuzu duyan biri hemen durun işareti yapıp koşuyor ve bize kayıtlı tek Türk şarkısı, Tarkan‘dan “kuzu kuzu” çalıyor. Bir daha yazayım. 3016 rakımda, Kırgızistan’da, Slovenyalılar Türklere Tarkan çalıyor. Hemen elimize birer shot bardağı tutuşturup dolduruyorlar votkayı ve hep birlikte dans ediyoruz. Böyle güzel bir yere de böyle bir veda yakışırdı değil mi?
Bu yükseklikte yüzebilmek, sonsuz bir sessizlik, uçsuz bucaksız bozkır, Tanrı Dağları, Son Göl, tepemde dolunay, sabahlara kadar otlayan özgür atlar… Telefon yok, internet yok. Kendimle baş başa bir gece, hava muhteşem… Herkes uyudu her zaman ki gibi. Ne yıldızlar kaydı, ne dilekler diledim. Ben ne yürüdüm, ben ne şarkılar söyledim, ben nasıl kendime yolculuklar ettim sabaha kadar. Ayın ışığında bu manzaralarda sabahlara kadar ne yürüdüm. Unutulmaz yerin var bende Song Köl. Şiişşştttt konuştuklarımız aramızda 😉
İnstagram hesabımdan hala takip etmediniz mi? 😉 nerdesinbahar
Diğer Kırgızistan Yazılarım
- Kırgızistan Hakkında Kısa Bilgiler
- Kırgızistan Nerede? Kırgızistan Görülecek Yerler
2011’de tam zamanlı işinden istifa edip tutkusu olan seyahat etmeyi iş haline getirdi. 2017 yılından beri Hürriyet Seyahat’te gezgin yazar, 2018’den beri de blogunda yazılar yazıyor. Blog ilk etapta gazetedeki yazılarının arşivi olarak düşünüldü ancak daha sonra istediği gibi özgür yazmanın tadına vardı. Gezdiği yerler kadar yollarda tanıştığı, dokunduğu hayatlarında hikayesini yazıyor. Belki bir gün bir hikayenin kahramanı da siz olursunuz kim bilir?
