Neden bilmiyorum ama Kırgızistan ‘a, Ata topraklarımıza hep gitmek istiyordum. Kırgızistan ‘a gidiyorsam da o müthiş coğrafyanın doğası ilgimi çektiği için ve o dağlarda yürüyüş yapmak istediğim için bir treking grubuyla (Obatrek) yola çıktım. Seneler sonra tur yani ama amaç grup olarak yürümek. Kırgızistan’ın nüfusu sadece 7 milyon. İstanbul bile iki katı neredeyse. Müthiş coğrafyası, dağları, gölleriyle cennetten bir köşe gibi.
Beni sosyal medya hesaplarımdan takip etmeyi unutmayın 😉 İnstagram: nerdesinbahar
Kırgızistan Başkenti: Bişkek
Kırgızistan Dini: Ülkenin %80’i müslüman
Kırgızistan Dili: Kırgızca ve Rusça
Kırgızistan Para Birimi: Kırgızistan Som’u
Kırgızistan ne almana gelir?: Kırgız ülkesi anlamına geliyor.
Kırgızistan Resmi Adı: Kırgız Cumhuriyeti
Kırgızistan Vizesi: Kırgızistan Türklere vize uygulamıyor.
Kırgızistan Türkiye arası uçakla kaç saat?: İstanbul- Bişkek arası yaklaşık 5,5 saat sürüyor. Kırgızistan bizden üç saat geride olduğu için saatlerinizi ona göre ayarlamalısınız.
Kırgızlar Türk mü?: Kırgızlar en eski Türk halklarından biridir. Kırgızların Moğallar’la yaptıkları evlilikler sonucu günümüz Kırgız toplumu oluşmuş. Oğuz Türkleri, Tuva Türkleri, Kıpçak Türkleri bunlara birer örnektir.
Kırgızistan Treking Turları ve Fiyatları
Herşey dahil böyle bir treking turunun fiyatı 550 Euro+ uçak biletleri. Uçak biletlerini bireysel aldık yani. Ben arkadaşımla birlikte ortak bagaj aldım. Batonlarımızı onun içine koyduk. Kırgızistan uçak biletleri oldukça pahalı. Yolculuktan birkaç hafta önce biletleri aldığımız için yüksek sanıyordum ama altı ay önce alanlar bile aşağı yukarı o fiyatlara almışlar. Demek oluyor ki biletler hep pahalı. Ortak bagajla birlikte 2200 Lira gibi bir ücret ödeyerek hayatımın en yüksek uçak biletini almış oldum. Bizim uçtuğumuz firma Pegasus. Tursuz gitmek isterseniz buralara bireysel gitmek çok zor ama treking turları satın alıp başka gruplara dahil olabilirsiniz tabi.
Hayatımda her yere sırt çantasıyla giden ben bu sefer tavsiyeye uyarak bavul alıyorum. Siz almayın. Gittiğiniz yerler tekerlekli bavul için uygun değil. Kumda yürütmeye çalışıyorsunuz. Olmuyor. Toprakta gitmiyor. Her durumda bir eziyet.
Seyahatlerimde mutlaka çocuklar için birşeyler taşırım. Bu sefer Hello Kitty tokaları, balonlar ve sulu balon yol arkadaşlarımdı. Kırsalda ki çocuklarla kaynaşmak, gülmek, eğlenmek için çok güzel oldu. Kızlar Hello Kitty’nin ne olduğunu bilmiyordu. Kız çocuktan daha çok erkek çocuk gördük. Tokalar elimizde kaldı.
Kırgızistan Nasıl Bir Ülke?
- Kırgızistan Türkiye’den üç saat geride.
- Biri kendinden küçük yada aynı yaştaysa ece diyorlar.
- Çayı çanaklarda içiyorlar. Yarım koyuyorlar. Tam doldurulursa hemen git anlamına geliyormuş. Kültürlerine göre bu çok ayıp birşeymiş.
- Dağlarda kendiliğinden esrar bitkisi yetişiyormuş.
- Samsı içi etli bir börek. 50 Som ücreti vardı. Biz bayıldık. Denemeden dönmeyin.
- Yabancılarla konuşurken çok utanıyorlar. Kıpkırmızı olup yere bakarak konuşuyorlar.
- Bişkek’e 1-1,5 saat mesafede kayak yapabileceğiniz yerler var. Günübirlik gidip gelmeli. Konaklamaya gerek yok.
- Osh Bazaar’da dolanırken pek rahatsız edilmedik. Üstümüzde yazlık elbiseler vardı. O civar esnafı turiste alışmış. Ama otele dönerken oldukça laf atanlar oldu. Tabi ki aldırmadık. Çok dekolte giyinmemek de fayda var. Çok alışık değiller.
- Osh (Oş) Bazaar’da keçelerin satıldığı yerin adı Kıyal. Keçe ve deriden yapılmış ürünler başrolde.
- Osh Pazar Orta Asya’nın en büyük açık hava pazarı
- Futbolla pek ilgilenmiyorlar. Daha çok cirit, karate, judo yaygınmış.
- Bölünmüş yol yok denecek gibi. Bişkek’de gördüm ama şehirden çıkar çıkmaz daracık yollara girdik. Trekking noktalarına giden yollar çok bozuk. Son Köl yolunda belli bir yerden sonra minik nehirlerden geçtik. Toprak yolların tozunu toprağına kattık.
- Manas Destanı Kırgızlar için çok önemli. Her yerde heykelini görebilirsiniz. Bişkek’de ki üniversitenin adı bile Manas. Mani dinini yaşayan Karahitaylar ve Müslüman Karahanlılar arasında ki savaşı anlatıyor. Kırgızlar ve Manas diye birinin başından geçenler anlatılıyor. Destana hala eklemeler yapıldığı gibi 130 ayrı şekilde anlatılıyormuş.
- Bişkek sokaklarında, gündüz vakti, koyun koyuna uyuyan adamlara denk geldik. Sarhoş muydular? yoksa bu normal bir şey mi anlayamadık.
- Çok değişik mezarlıkları var. İçeri girmek yasak. Saygısızlık olarak değerlendiriyorlar. Dışarıdan fotoğraflayabilirsiniz ama.
- Kırgız rakamlarının söylenişi Türkçe’yle aynı. Hiç zorluk çekmeyeceksiniz.
- Kırgızistan’da 80 nehir akıyor ama dışarı çıkış yok. Kutsal diye el bile yıkamamışlar. 20 civarında buraya özel balık varmış. Elleriyle balıkları dışarı atacak kadar çok balık varmış ama balık yememişler. Yiyecekleri hayvanları yanlarında yürütüyorlar. Acıkınca kes ye.
Kırgızistan ‘da Hangi Telefon Hattı Kullanılır?
100 Som aşağı yukarı 1,5 Euro, 8,5 TL gibi bir şey ediyor.(2019) Hat 7 gün geçerli. 7 gün dolduğu an internetim gitti benim. Pahalı ülkelerde fakirlikten yıldıktan sonra paramızın biraz değerli olduğu yerlerde konfor yaşamayı seviyorum. Biraz rahat etmek bizim de hakkımız. Ülkenin her yerinde de çekti. Sadece Song Köl’de çekmedi. Orada Beeline çekiyormuş. O da sadece tek bir yerde, betondan yapılmış masa yüksekliğinde bir şeyin üstüne tüneyince çekiyor. Ancak öyle. Orada da çekmeyiversin. Orada olmanın amacı zaten medeniyetten uzakta kafa dinlemek. Beeline satış noktası havaalanında yok.
Kırgızistan telefon kodu: +996
Kırgısiztan’da Para Nasıl Bozdurulur?
Çarşıda dolaşırken döviz bozan yerleri sorduğunuzda gösteriyorlar. Öyle büyük birşeyler beklemeyin. Adam gibi olanı da var. Derme çatma olanı da. Para birimi SOM. Bir yerde 20 Euro bozdurmuştum. Düşük kur olduğunu bilmediğim için param da param diye tutturmuştum. Adamlar en sonunca verdi kurtuldu. Meğer onlar haklıymış. 50 Euro’nun ya da doların altını bozdukları zaman daha düşük kurdan bozuyorlarmış.
50 ve üzerini bozdurmalısınız. Benim bozdurduğum para yetmedi. Ertesi gün de gideceğim için tekrar 50 Euro bozdurmak istemedim. Baya parasız kaldım. Şaka gibi… Çoğu yerde dolar geçiyor. İlla para bozdurmak zorunda değilsiniz. Üstünü Som olarak alabilirim diyorsanız Dolar yada Euro ile ödeyebilirsiniz. Ama hesap kitap işini iyi yapıyor olmalısınız ki yanlış para üstü almayın. Şehirde kredi kartı kullanımı yaygın. Pazarlık olmazsa olmaz. Neredeyse yarı yarıya indiklerini gördüm. Madem öyle kredi kartı yada dolarla alsaydın dediniz duydum ama dediğim gibi para üstü Som. Bana da Som gerekliydi zaten. Kredi kartımı da bir sonraki seyahatim için boş tutmak zorundaydım.
Kırgızistan’da Mülk Nasıl Alınır?
Kırgizistan Konaklama
Kırgızistan’ın eski geleneksel konaklaması Bozüğ dedikleri çadırlarmış. Günümüzde bu şekilde yaşayan insan sayısı tabi ki az. Son Köl’de talep çok olunca kendi evlerini turizme açmışlar. Bozüğ çadırlarının içine soba kuruyorlar. Yoksa 3016 rakımda donmadan uyuyamazdık. Kıl çadırlarının adı Bozüğ, 2,5 saatte kurulabiliyor. Kalabalık yerlerde kavga olursa diğerleri sabah kalkıp toplayıp gidiyormuş. Tek başınıza kalabiliyormuşsunuz.
Son Köl’de tamamen doğadayız aslında. Tenekeden küçük barakalardan tuvalet yapmışlar. Bir lavabo var. Tepesinde ki hazneye devamlı su döküyoruz ki su çeşmeden aksın. Akan su da altta başka bir kovaya doluyor. Onu da dökmek gerekiyor. Eğlenceli aslında.
Biz Bişkek’de 4 yıldızlı bir otelde kaldık. Çok da güzeldi. Oldukça da merkezi bir yerdeydi. Şehirde yüksek bina da çoğunlukta. Karakol bölgesinde kaldığımız oteli asla unutamam. İçeri girdiğimiz anda ayakkabılarımızı çıkarttırdılar. Cami girişlerinde olduğu gibi ayakkabılarımızı koyabileceğimiz gözler vardı. Bize de terlik verdiler. Bu sefer yemek yemek için yere oturmayacaktık. Masa kurulmuştu ama ayağımıza en az üç numara büyük lastik terliklerimizle efsaneydik.
Kırgistan’da Ne Yenir?
Bişkek’de dolaşırken acıktık. Osh Bazaar’ın içinde ki açık yiyeceklerden almak istemedik. Bir yere oturup yiyelim istedik. Bir taraftan da otele doğru yürüyorduk. Perdelerle pencereleri kapalı, kapısında yemek satıldığına dair tabelalar olan yerlere girdik. Çok iptidai gözüküyordu. Emin olamadık. En sonunda bir tanesine girip sipariş verdik. Perdelerle tamamen kapalı pencereler. İçeri de ne olduğu asla anlaşılmıyor. İnsan bir ara kapıları kapatsalar buradan asla çıkamam duygusuna kapılıyor. Öyle perdeler var ki sanki birinin evine gitmiş de salonda yemek bekliyor gibiyiz. En çok bu restoranlara şaşırdım sanırım.
En sevdiğim yiyecekler; Grechka Çorbası ve Beş Parmak oldu. Her yemeğin içinde hatırı sayılır miktarda et var. Her sulu yemek de mutlaka hamur yada beyaz lahana var. Yemekler oldukça lezzetli. Hayatımda bu kadar kalabalık sofralar görmedim. O kadar çok çeşit konuyor ki masaya, hangi birini yesek diğerine ayıp oluyor. Masalarda hamurdan kıtır kıtır bir ekmek oluyor hep. Cips gibi kıtır kıtır. Onun adı Sansa’ymış. Bayıldım ben tadına. Şekerler, gofretler, çeşit çeşit reçeller her masanın olmazsa olmazı.
Kahvaltı kültürleri pek bizimki gibi değil. Kahvaltıda akşamdan kalanları yiyorlarmış. Yoksa pirinç pişiriyorlarmış. Envayi çeşit reçel çıkıyor. Tatlıya bayılıyorlar. Bal sofranın olmazsa olmazı. Sarı renkli bir bal bu. Tadına bakmıştık yemeklerde. Sonra bir yerden satın aldık ama eve getirdiğim bal bildiğin şeker gibi bir şey. Yemek mümkün olmadı. Satın alacaksanız tadına bakmadan almayın asla.
Her yemekten sonra ikram edilen şişe şişe votkalar, çalınan Kırgız müzikleriyle her yemek bir eğlenceye dönüştü. Her yemekten sonra bu kadar alkol aldığım başka bir yere daha gitmemiştim.
En Meşhur Kırgız Yemekleri
En Meşhur Kırgız Yemekleri‘ni sayacak olursak;
- En baş yemek Beshparmak (Beş Parmak) Beş parmakla yendiği için
- Manty (Bizim mantıya benziyor)
- Kırgız Pilavı (Türki Cumhuriyetler’de herkes yaptığı pilava kendi adını vermiş. Özbek Pilavı gibi. Genelde benzer pilavlar)
- Kuurdak
- Şaşlık
- Kımız
Kırgız Atları
Hayatımda görmediğim kadar at görmüşümdür sanırım. At Kırgızlar için çok önemli. Sahipsizmiş gibi dolanan at sürüleri göreceksiniz yollarda. Bir başına özgür özgür dolaşıyorlar. Atları cirit atmadan tutun da etinden sütünden her şekilde kullanıyorlar. Sol Köl’e giderken yak sürüsü de gördük. Başka da bir yerde karşımıza çıkmadı. O sürünün çobanı vardı. Hep bulmacalarda çıkan Yak’ı yakından görmek de ayrı birşeymiş.
İsterseniz bu güzel atlara binebilirsiniz tabi ki. Biz Son Köl’de bindik. Kişi başı 300 Som ödedik. Atların gitmesini istiyorsanız “çu çuu” diye bağırmanız gerekiyor. Bana yürümeyen, gitmeyen, laf dinlemeyen boyu ben kadar bir sütçü beygiri denk geldi. Şans işte ama ilk başta sinir olsam da buna da çok güldük. Hayat her şeyi dert edemeyeceğimiz kadar güzel ve kısa.
Kımız Alacaksanız Dikkat Etmeniz Gerekenler
Kırgızistan denince akla gelen ilk şeylerden biri de kımız. Daha önce Emit fuarında içmiş beğenmemiştim. Şimdi tam da yerindeyken tabi ki deneyimledim. Sevdim mi? hayır. Oldukça ekşimsi bir tadı var. Durdukça alkolleşen bir şey kımız. Son Köl’de pek çok kişi kımız satın aldı. Burada unutulmaması gereken en önemli şey bu kımızın havasını almak. Hemde devamlı. Biri bu uyarıyı anlamamış ve bavuluna koymuş.
Rehbermiz Ernest hemen araçları durdurdu. O kımız bavuldan çıktı. 3000 rakımlardan aşağı inerken neredeyse 10-15 dakika arayla devamlı kapağı açılarak gazı alındı. Resmen patlıyormuş. Uçakta gelirken de sıkıntı oluyormuş. Büyük ihtimal bavulunuza koyduğunuz kımız basıncında etkisiyle patlayacak. Uçağa sokmanıza izin veriyorlar mı bilemiyorum tabi. Satın alanlar içti bitirdi. Bu riski alamadı.
Arashan Vadisi’n de bir atın sağılmasına da şahit olduk. Bir inek sağılması gibi değildi. Seviyorum değişik kültürleri…
Kırgızistan Kartalları
Kırgızistan denince attan sonra kartal fotoğrafları gelir aklınıza. Hakikaten o kadar çok önemli ki onlar için. Gösteri amaçlı eğittikleri gibi avcı olarak da eğitiyorlar. Skazka Kanyonu’da yol kenarında fotoğraf çektirmek için pek çok kartal vardı. Onların gözleri açıktı. Rehberiiz Ernet’in bizim için ayarladığı kartal avcı bir kartaldı. Eğiticisi bizim için bir gösteri de ayarlamıştı. Avcı olduğu için de gözleri kapalıydı. Gözleri kapalı dahi olsa kedi gibi sevmememiz, gözlerini açmamamız, açıksa bakmamamız konusunda defalarca uyarıldık. Bunlar evcil hayvan değil diye bin kere söylenmiştir sanırım. Gözlerini açalım teklifimi reddettiler yani. Beni korumak için tabi ki.
Arkadaşım Çilem hiç kadın kartal eğiticisi olup olmadığını soruyor. Rehberimiz Ernest’ten hiç beklenmedik bir cevap alıyoruz: Bizim toplumumuzda kadınlar nerede duracağını biliyor, diyor. Biz şok. Şükür ki orada yaşamıyoruz. Kadınlar hep hizmette, hep mutfakta. Deli gibi hamur açıp, deli gibi et doğruyorlar.
İnstagramdan takip ettik mi? :))) İnstagram: Nerdesinbahar
Kırgızistan hakkında sizin de eklemek istediğiniz bir şeyler varsa lütfen yorum olarak ekleyin. Yazı daha zenginleşsin, daha çok faydalı olsun…
Diğer trekking yazılarıma (özellikle Türkiye’de) göz atmak isterseniz şuradan okuyabilirsiniz. Yurtdışına gitmeden önce biraz deneyim kazanmak fena olmaz 😉
İnstagram hesabımdan hala takip etmediniz mi? 😉 nerdesinbahar
Kırgızistan Covid-19 Şartları
- Seyahat için aşı şartı bulunmuyor.
- Aşı olmamış yolcuların uçuştan 72 saat öncesine ait PCR testi yaptırması zorunlu
- 0-5 yaş çocuklar ve daha önce 2 doz aşı olmuş yolcular PCR testi yaptırmak zorunda değil.
- Ayrıca; Kırgız Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığının davetlisi olarak seyahat eden yabancı devletler ve uluslararası kuruluşların delegasyonlarının üyeleri, uçuş ekipleri ve seçim süreci için Kırgızistan’a gelecek uluslararası gözlemcilerin için PCR testi istenmiyor.
- Kırgızistan’a girerken herhangi bir form doldurmanız da gerekmiyor.
Diğer Kırgızistan Yazılarım
- Son Göl, Kırgızistan’da Hayvanların Tatile Gittiği Yer
- Kırgızistan Nerede? Kırgızistan Görülecek Yerler
2011’de tam zamanlı işinden istifa edip tutkusu olan seyahat etmeyi iş haline getirdi. 2017 yılından beri Hürriyet Seyahat’te gezgin yazar, 2018’den beri de blogunda yazılar yazıyor. Blog ilk etapta gazetedeki yazılarının arşivi olarak düşünüldü ancak daha sonra istediği gibi özgür yazmanın tadına vardı. Gezdiği yerler kadar yollarda tanıştığı, dokunduğu hayatlarında hikayesini yazıyor. Belki bir gün bir hikayenin kahramanı da siz olursunuz kim bilir?
