Kaşan, İran görülecek yerler arasında bende en üst sıralarda yer alır. Bunda bizi misafir eden İranlı arkadaşın payı büyüktür. Kaşan ‘da otobüsten indiğimizde bizi arabasıyla alıp karış karış her yeri gezdirmesi, bize İran yemekleri yapması, allem edip kallem edip bizi en sonunda çöle sokmayı başarması, kilometrelerce uzaktaki Abbayaneh Köyü’ne götürmesi… say say bitmez. İran’a giden turların programlarına baktığınızda göreceğiniz gibi Kaşan ya hiç yoktur yada bir kaç saat ayrılır. Geçerken uğranılan bir yer olarak görülüyor. Bize iki gün yetmedi bile. Tahran ve trafiğinden çalacağınız zamanı Kaşhan’da harcayabilirsiniz. Bunun için bana teşekkür edeceksiniz. Hadi başlayalım ne umdum? Ne buldum?
Beni sosyal medya hesaplarımdan takip etmeyi unutmayın 😉 İnstagram: nerdesinbahar
Bu yazıda Kaşan hakkında bilgiler okuyacaksınız ve Kaşan görülecek yerler neler onu göreceksiniz. Kısaca okumak isteyenler için listemiz şöyle;
- Tabatabaei Evi
- Burujerdi Evi
- Sultan Amir Ahmad Hamamı
- Bozorg Ağa Cami ve Medresesi
- Maranjab Çölü ve mutlaka gün doğumu
- Abbayaneh Köyü
- Tarihi Kaşan Çarşısı
- Kaşan Şehir manzarası
Kaşan Nasıl gidilir?
Tahran-Kaşan otobüsleri Tahran’ın Junup otogarından kalkıyor. Junup Amsterdam’dan daha kolay ve düzenli. Belki küçük olduğundandır. Bizim otogarlara benziyor. Kaşan biletine kişi başına 21 Tümen ödüyoruz (2018). Tahran’dan bindiğimiz otobüs 2,5 saatte bizi Kaşan’a götürüyor. Evinde kalacağımız Ebu Fazl ile otobüs şoförünü konuşturmuştum. Onlar arasında anlaşıyorlar ve bizi yol kenarında bir yerde indiriyor. İniyoruz ama buluşmamız pek kolay olmuyor. Ebu Fazl Farsça’dan başka bir dil konuşamıyor. Telefonda anlaşmak çok zor oluyor. En sonunda buluşmayı başardığımızda arabasıyla geldiğine nasıl seviniyoruz anlatamam.
İran’da bir yerden bir yere giderken gideceğiniz yere doğru bilet alabilmeniz için Farsçasını bir kağıda yazdırın ve onu gösterin. Yoksa yanlış bilet kesip sizi olmanız gereken yerlerden çok başka yerlere gönderebilirler. Arkadaşlarımın başına geldi de oradan biliyorum. Kaşan’a Yazd ve Esfehan’dan trenle de gelebilirsiniz. Ne yapın edin mutlaka Kaşan‘a zaman ayırın derim.
1. Fin Bahçeleri
Ebu Fazl’a direkt gezmek istediğimizi anlatıyoruz. O da bizi direkt Fin Bahçeleri‘ne götürüyor. Kaşhan‘a çok yakın. Normalde kişi başı 20 Tümen (2018) vermemiz gerekirdi ama burada da bir İranlı gibi giriyoruz içeri. Ebu Fazl her şeyi hallediyor. Çölde bir vaha gibi burası. Sulara dalıverdim hemen. Şu İran’dan başıma bir şey gelmeden çıkmak en büyük dileğim. Pek uslu bir kız değilim. Fin Bahçeleri Unesco Dünya Mirası koruması altındaymış. Fin Bahçesi içerisinde Safevi Devleti döneminden kalan yapılar, mermer zemin ve peyzaj mimarisi ile muhteşem bir görsellik sunuyor. Magnet alma işinizi çarşıya bırakın. Burada bir magnet 30 Tümen iken, çarşıda 10 bin Tümen.
İran Bahçeleri yada Fars Bahçeleri olarak da anılan bu bahçe tasarımları dünyada başka yerlere de örnek olmuş. Endülüs ve Hindistan’daki bahçeler bile bu bahçe tasarımlarından etkilenmiş. Hümayun Türbesi ve Taç Mahal, Babür İmparatorluğundan günümüze en büyük Fars Bahçeleri’ni barındırıyormuş. Yani diyeceğim o ki mutlaka zaman yaratın. Yarım saatte gezebiliyorsunuz zaten. Giriş çıkış saatlerine dikkat edin mutlaka. Gündüz saatlerinde bahçeler çok kalabalık. Aklınızda olsun.
Fin bahçelerinde bir de ortasında kuyu gibi bir delik olan havuz var. İçine para atmayı deniyorsunuz ve dilek diliyorsunuz. Deliğe sokabilenin dileği gerçek oluyormuş. Ben denedim. Beceremedim. Yapabilen yorumlara yazsın. Bence yapabilen yok. Su aldatıyor.
2. Tabatabaei Evi
Vee doğru Tabatabaei Evi‘ne. İran’ın geneli çorak arazilerden oluştuğu için, evlerinde ve bahçelerinde vaha yaratmışlar hep. Kaşhan merkezinde iki tane böyle büyük ev var. Diğeri Burujerdi Evi. Zamanının varlıklı aileleriymiş. Kaç kişi yaşıyordu bu evde bilmiyorum. Bence ordu yaşar. Bahçesinde Türkiye’den gelen turla İran’ı gezen okurlarımla karşılaşmak kadar güzel bir şey de yoktu. Orada tanınmayı beklemiyordum. Neyse konumuz bu değil.
Tabatabaei Evi ismini hatırlayamadığımda bana hep Tele tabi dedirtip duruyor. Tabatabaei Evi günümüzde müze olarak gezilen bir ev. Katar hanedanlığı döneminde 1880 yılında Tabatabaei ailesi için yaptırılmış. İran’ın önde gelen tarihi evlerinden birisi, belki de ilki burası. İçinde dolaşırken insan başka devirlere ışınlanıyor. Evin tam merkezinde bir havuz yer alıyor. Etrafındaki evi dolaşırken gördüğünüz taş işlemeleri, vitraylı odaları, o vitrayların odaya vurduğu ışık mutlaka görülmeli. Tabatabaei evi giriş ücretli 20 bin Tümen (2018 ve bir İranlı için bu ücret. Turist fiyatı farklı)
3. Boroujerdi Evi
Önce evin adından başlayalım. Değişik kaynaklarda evin adının yazılışı Boroujerdi, Borujerdi, Burucerdi gibi isimler görüyoruz. Elimdeki afiş Farsça ve ne yazıyor anlamıyorum. Doğrusunu bilenler varsa yorumlara yazabilirse yazıya doğrusunu ekleyeyim. Şimdi Kaşan’daki ikinci şaşaalı evimize gelelim. Bu ev, Tabatabaei Evi’nin kızına aşık olan adam Boroujerdi tarafından yaptırılmış. Aşka bakar mısınız? Tam 18 yılda tamamlanmış. Aklıma deli sorular geliyor. Ev bitinceye kadar evlenmeyi beklediler mi mesela? Umarım beklememişlerdir. Bir ömür neredeyse.
Boroujerdi evi Kaşan merkezde bulunuyor. Burayı biraz alaca karanlıkta gezdik. Fotoğraflarda biraz karanlık o sebepten. Biz kapısına dayandığımızda kapanmıştı. Ebu Fazl kapıdaki görevliyi ikna etti ve biz içeriyi görebildik. Hem de ücret ödemeden. Bir İranlı ile gezmenin güzelliği işte. Normalde Boroujerdi Evi giriş ücreti 20 bin Tümen. Tabi bir İranlı için. Siz bunu en az 100 bin Tümene yuvarlayıverin.
4. Maranjab Çölü
Her halde İran’a geldiğimizden beri ilk kez doğaya çıkıyoruz. Şehir gezgininden çok doğacıyım ben bilirsiniz. Kaşan’a geldiğimiz ilk gün çöle gitmiştik ama girememiştik. Çölün yoluna bir barikat kuruluştu ve muhafızlar bizi sokmamıştı. Ebu Fazl ” Şeyh her şeyi mahvetti” diyor. Ebu Fazl “çöl kapalı” demişti ama biz ısrar etmiştik. “Siz merak etmeyin ben sizi götürücem” diyor son olarak. Sonradan öğrendiğimize göre çöle rehbersiz sokmuyorlarmış. Maranjab Çölü’ne girmenin bedeli de 150 bin Tümen‘miş. Turistlere her şey 150 Tümen’den başlıyor zaten. Bence gezgin ve turist fiyatı ayrı olmalı.
Sabahın dördünde kalkıp Maranjab Çölü yollarına düşüyoruz. Amacımız çölde gün doğumu. Neresinden daldık çölün hiç bilmiyorum. Benim gibi gezenler genelde kaçak giriyormuş çöle. Onu da yeni öğrendim. Kaçak girdiğimizi de çok sonra öğrendim. Ebu Fazl Farsça’dan başka dil bilmiyor ve anlaşmakta zorluk çekiyoruz demiştim. Hep sonradan öğrenmem bundan. Ebu Fazl olmasa biz o yoları nasıl bulurduk onu da bilmiyorum.
Kaşan’a asıl gelme sebebim bu çöldü. Çöl tehlikeliymiş. Çölde rehbersiz kaybolmak an meselesiymiş. Biz bir gün önce akşam saatlerinde gitmiştik. Hava kararır da kayboluruz diye sokmamış olmalılar. Ebu Fazl arabadan inerken de çakı, lamba gibi şeyler alıyor yanına. Gün ağarınca kumun üstündeki ayak izlerinden neden çöl tehlikeli dediğini anladık. Yılan izinden pati izlerine kadar bir sürü şey gördük. Siz kafanıza göre dalmayın yani. Bizim yanımızda burada yaşayan biri vardı.
Arabayı aşağıda bırakıp kum tepelerine tırmanıyoruz. Uzakta şehrin ışıklarını görebiliyorum. Amacımız çölde gün doğumuydu. Hakikaten geldiğimden beri en güzel zamanlarımı geçiriyorum. Kumlarda yuvarlanıyorum. Bin kare fotoğraf çekiyoruz. Sabahın ayazında, şehrin uzağında, dünyanın bir yerlerinde, bir çölde bir kum tepesinin üstünde tanın kızıla dönmesini seyrediyorum. Öyle uhrevi bir anki nasıl anlatmalı. En güzel hatıralarımdan biri, bu gün doğumu Maranjab Çölü…
Eve döndüğümüzde kaşım, gözüm hatta kirpiklerim bile kum içindeydi. Bizi o halde eve sokan Ebu Fazl’a bir kez daha saygı duyuyorum. “Hamamm, hamammm” diye bağırmayı da ihmal etmedi gerçi. Bizi doğru duşa kovaladı. Hala aklıma geldikçe gülüyorum.
5. Abbayaneh Köyü
Yola çıkarken Abyaneh Köyü‘nden haberim yoktu. Tahran’dan ayrılırken, İnstagram DM mesajlarımda gördüğüm Şeyda’nı tavsiyesi ile haberimiz oldu ve hemen listeye ekleyiverdik. Şeyda meğer senelerdir beni takip edermiş. Şeyda Tahran Türk Konsolosluğu’nda çalışıyor. Tüm yolcuğumuz boyunca koruyucu meleğimiz oldu. Kendimizi çok güvende hissettik. Fırsat gelmişken bir daha sonsuz teşekkürlerimi iletmek isterim.
Abyaneh Köyü Kaşan’a 20 km uzaklıkta bulunuyor. Biz sadece benzin parasına gidip geldik. O da biz ısrar ettiğimiz için. Yoksa Ebu Fazl almamakta çok direndi. Kaşan’dan taksi ile gidip gelebilirsiniz. Mutlaka pazarlık edin. 20 Dolardan fazla da ödemeyin. Hatta Abyaneh Köyü’nden İsfahan’a devam etmek isterseniz 40 Dolara işi bitirebilirsiniz. Abyaneh Köyü İsfahan’a 170 km uzaklıkta. Bizim Kaşan’da daha gezecek çok yerimiz var. Yolda yine biletçi abilerimiz bekliyor. Normalde İranlılara ücret almıyorlarmış ama bu sefer Ebu Fazl bizi İranlı olarak yediremedi. Zaten pahalıda değildi. Onun para veresi yoktu. Abyaneh Köyü giriş ücreti 10 bin Tümen. Size kuşe kağıda basılı köyün haritasının da olduğu bir bilet kesiyorlar.
Unesco Dünya Mirası Listesi‘nde olan bir İran Köyü burası. Kimine göre 2500 yıllık, kimine göre 1500 yıllık. Köyde sadece 300 kişi yaşıyor ve geneli yaşlı. Kadınların baş örtüsü çiçekli ve kıyafetleri renkli. Bu her zaman bahar demekmiş. 2200 metre yükseklikteki köy her daim serin, her daim bahar. Abyaneh köyünde yaşayanlar hala o geleneksel hayatlarını devam ettiriyorlar. Kıyafetleri, dili ve mimarisi ile dünyanın en özgün köylerinden birisiymiş. Köyde halen Eski Pehlevice‘ye benzer bir dil konuşuluyormuş. Ayrıca bu dil Avesta diline en yakın yaşayan dilmiş. Kırmızı evleri, kendilerine has elbiseleriyle İran’ın çok farklı bir bölgesi. Biraz sokaklarında dolaşmak, onlar gibi giyinmek, konuşmaya çalışmak, biraz oralı olmak ne güzel bir şeydi.
Yalnız İran’da bir şeyin fiyatını anlaşırken çıkarıp gösterin. Sonradan farklı para isteyebiliyorlar. Bizzat yaşadım. Abyaneh kadınları gibi giyinelim diye kıyafet kiraladık. 10 bin Tümen’e anlaştık. Giydik, fotoğraf çektik. Parayı öderken kadın benim giydiğim elbiseye daha fazla para istedi. Bir kağıda yazın gösterin. Telefon olmaz. Silinmemesi gerek yazdığınızın.
Yol planlanan rotaların dışına çıkarır her zaman. Esnek olmak gerektirir. Herkesin geçip gittiği, öylesine uğradığı Kaşhan bize süprizler yapmaya devam ediyor ve Kaşan bir doğu masalına dönüşüyor.
6. Sultan Amir Ahmad Hamamı
Kaşan tanıtımlarında ve magnetlerin üstünde göreceğiniz o mimari harikası Sultan Amir Ahmad Hamamı‘nın fotoğrafı. Akşam saati yakalayabildiğimiz hamam muhteşemdi ve beklediğimden güzel çıktı. Kubbeleri de çok güzeldi. Tam 5000 yıllık bir İran hamamı Sultan Amir Ahmad Hamamı. Hamamın içi kadar çatısı da meşhur. Hamamın kubbeleri, ardında rüzgar kuleleri ve Kaşan sokakları görülmeye değer.
Akşam saati olduğu için bizim fotoğraflar pek güzel olmadı ama gözümüzün gördüğü çok güzeldi. Ne yapalım? Her şey dört dörtlük olmuyor her zaman. Hamam, Borujerdi evine 500 metre uzaklıkta ve Kaşan merkezde bulunuyor. Girişi ücretli ama ne kadar ödedik bilmiyorum. Çünkü Ebu Fazl ödettirmedi. Kombine alacağınız biletle Sultan Amir Hamamı, Abbasi Evi ve Tabatabaei Evi’ni 450 Tümen’e gezebilirsiniz (2018). Bu turist fiyatı fiyatı tabi.
7. Bozorg Ağa Cami ve Medresesi
Bozorg Ağa cami 19 cu yy’da yapılmış. Bozorg Farsçada harika, muhteşem, büyük anlamlarına geliyormuş. Zaten camiye baktığınızda da içinizden geçen şey “oo kocaman, muhteşem, harika” kelimeleri dökülecek. Onlar yüzyıllar öncesinden bunu öngörmüş ve caminin adını öyle koymuş. Bozorg Ağa Cami Nevruz dönemi hariç haftanın her günü sabahtan akşama 8:00-20:00 saatleri arasında ziyaretinizi bekliyor.
8. Tarihi Kaşan Çarşısı, Kashan Bazaar
Defalarca alış veriş için girmemize rağmen asıl görülecek olan yerlerin girmemiş olmanın üzüntüsü oraya geldi mi? Siz kaçırmayın. Tanran’da ve Tebriz’de kapalı çarşı gezmekten bezmiş olmalıyız ki yada ne kadar değişik ve güzel olduğundan habersiz olmalıyız burayı atlamışız. Kaşan merkezde gezdiğimiz hemen hemen her yerde Kaşan Çarşı‘sının etrafında olduğu halde hem de. Bazen oluyor böyle şeyler. Bu da hiç planda yokken rotaya giren Kaşan için nazar boncuğu olsun. 19 cu yy’da yapılan çarşı İran’ın en iyi çarşılarından biriymiş. Tamam tamam ağlamıyorum. Tarihi Kaşan Çarşısı Cumartesi’den Perşembe’ye 9:00-12:00, 16:30-20:00 saatleri arasında ziyarete açıkmış.
9. Kaşan Şehir Manzarası
Ebu Fazl bizi son gecemizde Kaşan’ı tepeden gören bir yere götürüyor İşte burası neresiydi bilmiyorum ama tüm şehir ayaklarımızın altında. İran’da bir yerlerde, gecenin bir yarısı, Hayko Cepkin dinleyip dans ediyoruz. Tek dileğim şu ülkeden tutuklanmadan dönebilmek. Çok amin (Dönebildi)
Kaşan Nerede?
İran Tahrana 2,5 saat uzaklıkta bulunuyor. Tahran’a daha yakın olabilir ama Kaşan İsfahan’a bağlı küçük bir yer. Kaşan-İsfahan Şehristan’ı arasındaki mesafe 210 km.
Kaşan Kaç Günde Gezilir?
Uğrayan turlar birkaç saatte Kaşan’ı bitiriyor! Biz sadece bir gece kalmayı düşünmüştük ama İran’da hiç bir yerde bir gün yeterli olmuyor ve ikinci günü de kalıyoruz ama yine de eksik bir şeyler kalıyor. Bizim gezdiklerimiz yerler yeterli gelir diyorsanız iki gün iki gece yeterli olacaktır. Gerçi son gün akşam artık yorgunluktan ağladım. O ayrı mesele.
Kaşan’da Nerede Kalınır?
Kaşan’da eski taş evleri otele dönüştürmüşler. Buralarda konaklayabilirsiniz. Google’a sormanız yeterli. Benim gibi gezenler yerel halkın evinde kalmayı tercih edecektir. Couchsurfing İran’da yasak ama herkes de kullanıyor. Eğer otelde kalsaydım bu kadar efsane hikayelerim olmazdı. Herkes nerede mutluysa orada kalsın.
Kaşan’da Ne Yenir?
Kaşan’da İran’da ne yenirse o yeniliyor. Tencerlerce Pilov ve yanında kebap. Biz ise burada ev sahibimiz sayesinde çok farklı bir lezzet deneme imkanı bulduk. Ebu Fazl bize Hazar Denizi’nden gelen Tila Pila Balığı‘nı pişirdi. Yanına tabiki kocaman bir tencere kızarmış pilov. O pilavında bir adı var ama unuttum şuan. Biz salata yaptık ama o salatayı yemedi biz pilavı. Kültür çatışması dedikleri şey buna mı deniliyordu? 😀 Maalesef fotoğrafını çekmemişim 🙁
Google Translate’in Farsça ile imtihanı 😀
Farsça’dan başka bir şey konuşamayan bir İranlı ile nasıl anlaşılır? Biz önce bildiğimiz dilleri konuşmayı ve anlatmayı denedik. Tabiki olmadı. Sonra bağırmayı denedik bir Türk olarak. Çocuk sağır olmadığı için yine anlamadı tabi. Sonra Google Translate uygulamasının bas konuş uygulamasını denedik. Basit şeylerde işe yaradı ama sohbet için bizi yüz kızartıcı durumlara soktu. Gülmekten öldük. Ebu Fazl kulak arkalarına kadar kızardı. En sonunda en güzel dil olan evrensel dilde bulduk çözümü. Tabiki beden dili. Çok sıkıştığımızda da telefonla Türkçe-Farsça bilen arkadaşlardan yardım aldık.
Ama öyle ama böyle bizi muhteşem ağırlayan bu çocuk bize harika bir doğu masalı yazmamızda yardım etti. Bir gün diye geldiğimiz Kaşan’da ısrarları sonucunda iki gece kaldık. Bize yemekler yaptı. İran yatakları serdi. Bir sabah kalktığımda odasında yatağının yanında yerde yatarken gördüm onu. İranlılar pek yatakta yatmayı sevmiyor. “E be çocuk. Bize verseydin bari yatağı” dedik kendi kendimize. Bir ara yoldaşım Selda Ebu Fazl’ın evini süpürüyordu. O kadar kumdan sonra bunu borçluyduk tabi. Ebu Fazl dil bilmeden de dostluklar kurulabileceğini, seyahat edilebileceğini gösterdi bize. Varol çocuk.
Son olarak Kaşan ev sahibimiz Ebu Fazl’ın kuzeye yani şomala olan hayranlığı ve özlemi ile sonlandırayım yazımı. “Kuzeydeki çocuklar mutlu. Burası dindar ama ben yine de neşe duyuyorum” Made in Google Translate. Umarım doğru çevirmiştir.
İnstagram hesabımdan hala takip etmediniz mi? 😉 nerdesinbahar
Diğer İran Yazılarım
- İran’a Gitmeden Önce Bilmeniz Gerekenler
- İran’da Kadın Olmak ve Keşm Adası’nın Maskeli Kadınları
- Keşm Adası’nın Gizemli Dünyası
- İran Görülecek Yerler, Yıkın Önyargılarınızı
- Tebriz Görülecek Yerler, Tebriz Dili Ne?
- Tahran Hakkında Bilgi, Tahran Görülecek Yerler
- Yazd Görülecek Yerler, O Bir Kum Fırtınası
2011’de tam zamanlı işinden istifa edip tutkusu olan seyahat etmeyi iş haline getirdi. 2017 yılından beri Hürriyet Seyahat’te gezgin yazar, 2018’den beri de blogunda yazılar yazıyor. Blog ilk etapta gazetedeki yazılarının arşivi olarak düşünüldü ancak daha sonra istediği gibi özgür yazmanın tadına vardı. Gezdiği yerler kadar yollarda tanıştığı, dokunduğu hayatlarında hikayesini yazıyor. Belki bir gün bir hikayenin kahramanı da siz olursunuz kim bilir?
