İran ‘da Görülecek Yerler, Yıkın Ön Yargılarınızı

İran denilince akan sular durur bende. Başkaları ise İran denince cin çarpmışa döner. Gidip yaşayan ben, gitmeden fikir sahibi olan onlardır. İran şeriatla yönetilen bir ülke. 1979’dan günümüze İran İslam Cumhuriyeti yönetimi İran’da hüküm sürüyor. Diğer ülkeler gibi şortumu tişörtümü giyip gideyim, denizlere gireyim diyemiyorsunuz ama dışarıdan göründüğü kadar da değil. Her ülkenin kendi dinamiği var.

İlk önce İran yaşamına dair yazdığım İran’a gitmeden önce bilinmesi gerekenler ve İran’da kadın olmak yazılarıma göz atmanızı tavsiye ederim. Bu yazıda İran’da görülecek yerleri bulacaksınız. Genelde İran’dayken  İnstagram’da yaptığım paylaşımlara yazdıklarımı da ekleyeceğim yazıya. O anki duygularım pek güzelmiş. Hadi bakalım o zaman ne umdum? Ne çok şey buldum yazımız başlasın.

Beni sosyal medya hesaplarımdan takip etmeyi unutmayın 😉 İnstagram: nerdesinbahar

İran’a Nasıl Gidilir?

Biz iki kadın sabah Van’da ki işleri halleder halletmez otogara giden bir dolmuşa biniyoruz. Oradan da iki otostopla Kapıköy Sınır Kapısı‘ndan geçiyoruz. Sınır kapısı şimdiye kadar geçtiğim en derme çatma sınır kapısı oluyor. (Şimdi öyle değil. 2018’de öyleydi) Sistem yavaş. Çıkışta arkadaşım Özkan’ın verdiği ismi bulup paramızı çeviriyoruz ve bir taksi tutuyoruz.

150 bin Tümen vererek Khoy şehrinde Şeb-i Tebrizi‘nin türbesini ziyaret ediyoruz. Çok güzel camiler görüp duruyoruz. Fotoğraf çekiyoruz. Şoförün çayını içiyoruz, yetmiyor yenisini aldırıyoruz. Acıkıyoruz, adamın yemeğini yiyoruz. 210 km yol geliyoruz. Hepsine Türk lirasıyla 60 TL veriyoruz (2018). Eğer bekleseydik, arabaya başka yolcu olsaydı, kişi başına bölünürdü. Daha da ucuz olurdu ama gerek duymuyoruz. Burası çok ucuz. Sonunda ucuz bir ülke bulduk yahu. Hiç alışmamışım bir verip üç almaya. İran sizin bildiğiniz İran değil. Yıkıcam bu ön yargılarınızı ben diye başlamışım İran paylaşımlarıma. Bence güzel başlangıç olmuş.

1. Şemsi Tebrizi Türbesi, Hkoy

Eğer kara yoluyla İran’a geçmişseniz zaten yolunuzun üstündeki Khoy (Hoy) Şehri‘nde bir mola verip mutlaka Şemsi Tebrizi Türbesi‘ni ziyaret etmelisiniz. Hakkari’deki kapıdan gidiyorsanız yolunuzun üstünde olmayacak. Khoy Şehri’nde görmemiz gereken yer Şemsi Tebrizi’nin Türbesi’ydi. Şimdi haklı olarak diyeceksiniz ki, Şems’in Türbesi Türkiye’de. Bu konuda İran yetkilileri şöyle bir açıklama yapmış:

Afganistan ve Türkiye, Şemsi Tebrizi’nin türbesinin kendi ülkeleri içinde bulunduğunu iddia etmektedir. Ancak Batı Azerbaycan Kültürel Mirasları Koruma Kurumu, tarihi bilgi ve belgelere dayanarak Şemsi Tebrizi’nin, Hoy şehrindeki Şems minaresi kenarına defnedildiği görüşündedir. Bu yüzden oraya bir türbe yapılması yönünde çalışmalar başlamıştır.

Bizim ziyaret ettiğimiz yer işte orası. Türkiye’dekini de görmüştüm. İran yetkilileri, Türkiye’nin Konya ile manevi kardeş ilan edilmesini istemişler.  Park gibi açıklık bir alanda ortada Şems’in türbesi bulunuyor. Ardında üstü boynuzlarla kaplanmış bir minare. Hoy şehrindeki Şems minaresi, Şah İsmail Safevi döneminden kalan tarihi bir yapıymış.

2. Urmia, Orumiyeh, Urmiye

Urmia, Orumiyeh, Urmiye ne dersen de hepsi aynı şehir. Urmiye Batı Azerbaycan olarak anılıyor. Bu sebepten Türk çok. Türkçe konuşan da çok. İran ‘da görülecek yerler listesinde Urmiye’nin adını pek görmezsiniz. Zaten bizde Urmiye’ye gezmek için değil, hat almak, para bozdurmak gibi işlerimizi halletmek için gidiyoruz. Oradaki tanıdığımız Hadi bize yardım edecek. Urmiye’ye, İran’a giderken de dönerken de gitme sebebimiz işlerimizi halletmek ve alış veriş için oldu hep. Her yerde bulabileceğimiz şeyleri taşımak yerine en son oradan aldık. Urmiye Hakkari’deki Sınır Kapımız Esendere ile Urmiye arası 30 dakika mesafede.

Urmiye Tarihi Kapalı Çarşısı

İran’da her şehirde bir kapalı çarşı bulunuyor. Alış veriş yapmak için buraları kullanıyorlar. Genelde giyim, tekstil gibi şeyler oluyor. Urmiye Tarihi Kapalı Çarşısı‘nın içinde bunlar var. Dışında da pazar kuruluyor. Urmiye Kapalı Çarşısı tam 120 yıllık. 

Tanokora Çarşısı, Urmiye

Bugün bir hava Urmiye’de kaldığımız couch evinden (ücretsiz konaklanan evler) çıktık. Tanakora çarşısına bir uğrayıp Tebriz’e geçme planımız vardı. Biz bir önceki akşam daha hurma alırken kazıklandığımız için ev sahiplerimiz bizimle geldiler. Ya öyle bir ağırlanıyoruz ki anlatmaya kelimeler yetmez. Biz çarşıya bir girdik giriş o giriş. Akşama anca çıktık. 30 yıl önce İran’da bir Japon dizisi yayınlanmış. Bu çarşı açıldığında da ilk Japon elbiseleri satılınca, Tanakora adıyla anmaya başlamışlar.

“Burası aslında 2.ci el çarşısı olarak geçiyor ama dünyada satılmayan yada tek kalan ünlü markaların ürünleri buraya gönderiliyormuş. 6 saat sadece iki sokağını gezebildik. Öyle çok ürün çeşitliliği var. Böyle bir ucuzluk yok. 4 liraya şortlar, 15 liraya rüzgarlıklar, montlar aldık. Outdoor ünlü markaları üç kuruşa aldık. Nortface sırt çantası, bel çantası ve bir mata sadece 180 TL ödedim. Merrel bota 92 lira sadece. Sizce değmemiş mi? Yani demem o ki bugün Tebriz yalan oldu. Yarına Allah kerim. Biz Urmiye’ye Hadi’yle buluşup telefon hattı, para işleri vs için gelmiştik. Aslında kalmayacaktık bile ama iki gündür buradan çıkamadık. Yol böyle bir şey işte.  Bugün çarşıda kendimizi kaybedince fotoğraf çekmeyi unutmuşuz” demişim İran’daki ikinci günümde. Bence sıcağı sıcağına çok güzel anlatmışım. Daha üstüne bir şey söylemeye gerek yok.

Urmiye  Gezilecek Yerler

Vaktiniz sınırlı değilse ve alış veriş yapacaksanız Urmiye’ye bir gidin derim. Urmiye’de sadece alış veriş yapılıyor dersem haksızlık etmiş olurum. Tabiki orada da pek çok tarihi eser var. Birkaç şey sıralayacak olursam;

• Urmiye Gölü
• Mar Kilisesi Mar Giz, kilise ve katedral
• Shahar Chay, su manzaraları
• Segonbad, tarihi kalıntılar
• Church Of Mother Mary, kilise ve katedral
• Maryam Kilisesi
• Urmia Grand Mosque, cami
• Tergever, kış aylarında gidip karlarla oynayabileceğiniz bir yer

Urmiye’de camiden daha çok kilise var gördüğünüz gibi. Enteresan değil mi? Biz bunları gezmedik. İran’da daha büyük planlarımız vardı. Evinde bizi misafir eden hadi ve ailesine sevgilerimle…

3. Tebriz Görülecek Yerler

Tebriz-Urmiye arası ulaşım taksilerle yapılıyor. Otobüs ile değil. Yakın zaten. Eğer arka koltukta 3 kişi gitseydik 8 lira verecektik kişi başı. Biz rahat rahat gidelim dedik 3cü kişiyi de ödüyoruz. 12 TL veriyoruz. Gel de bu konforu yaşama. Ön koltuk biraz daha pahalı oluyormuş nedense. Otostopa da gerek duymuyoruz.

İran görülecek yerler dediğimizde Tebriz için her kes orada bir şey yok diyor. Bence çok şey var. İran gezinizde Tebriz olmazsa bir şeyler eksik kalır. Tebriz tarihine bakacak olursak, Karakoyunlular, Akkoyunlular, Safeviler, Afşarlar, Tebriz Hanlığı, Pehlevi Hanedanı, Azerbaycan Milli Hükümeti, Pehlevi Hanedanı ve en son  İran İslam Cumhuriyeti Tebriz’i yönetmiş. Tebriz kuzeyinde Eynali Dağı, güneyinde Sehend Dağı bukunuyor. Mehran Çayı ile Acı Çay’ın birleşimiyle oluşan nehir Tebriz’e hayat veriyor. Tebriz Görülecek Yerler yazımda daha detaylı okuyabilirsiniz. Evinde bizi misafir eden bahman’a sevgilerimle…Tebriz Görülecek Yerler kısaca şöyle:

• Azerbaycan Müzesi
• Göy Mescid, Gök Mescid ya da Blue Mosque, Seç Beğen Al
• Cuma Mescidi
• Tebriz Kapalı Çarşısı
• Şairler Anıt Mezarı (Makberetüş-Şuera)
• Kandovan
• Arg-e Tabriz yani Tebriz Ark Kalesi
• Kaçar Müzesi- Emir Nizam Evi
• Behnam Evi
• Tebriz Meşrutiyet Evi
• Saat Kulesi
• Aziz Stephanos Manastırı
• Şah Gölü (El Gölü)
• Eynalı Dağı
• Kandovan

Tebriz görülecek yerler hakkında daha detaylı bilgi için buraya tıklayın.

4. Tahran Görülecek Yerler

Tahran İran’ın başkenti ve de en kalabalık şehri. İran ‘da görülecek yerler dediğimde “Tahran’ı boşverin” diyen çok olmuştu. Çok kalabalıkmış hakikaten. Çarpışan otoları aratmayan deli bir trafiği var. İstanbul trafiğine kurban olun siz. Ama öyle ama böyle görülmeden gidilmeyecekti. Tahran İran’ın modern yüzü. Tahranlı kızlar denilen bir literatür var.

Tahran ev partileri meşhur. Tabi illegal partiler bunlar. Tahran’da evinde kaldığımız Şehriyar öyle bir partiden çıkıp geldi ve iki gün ayakları pek yere basmadı. Buna rağmen Tahran’da görmek istediğimiz pek çok yeri bize arabasıyla gezdirdi. Arabayla gezince Tahran’da en çok gördüğümüz şey Tahran trafiği oldu. Uyu uyan ama hala aynı yerdesin mesela. Hele bir de Azadi Anıtı’nın etrafında üç tur atma hikayemiz var ki unutulmaz. Parkedecek yer bulamayınca etrafında üç tur attırdı bize ve hopp eve geri dönüverdik. Israrla bizi Humeyni’nin mezarına götürmedi mesela. Nasıl bir nefretti bu bilemiyorum. Ev sahibimiz Şehriyar’a sevgilerimle… Tahran görülecek yerler listesi kısaca şöyle:

• Gülistan Sarayı 
• Sadabad Sarayı
• Tarihi Tahran Kapalı Çarşısı
• Niavaran Sarayı
• Ulusal Mücevher Müzesi
• Azadi Anıtı
• Humeyni Anıt Mezarı (gitmemeniz için ellerinden geleni yapacaklar)
• Tabiat Bridge, Tabiat Köprüsü
• Darakeh- Darband

Tahran görülecek yerler hakkında daha detaylı bilgi için buraya tıklayın.

5. Kaşan Görülecek Yerler

Kaşhan, İran görülecek yerler arasında bende üst sıralarda yer alır. Bunda bizi misafir eden İranlı arkadaşın payı büyüktür. Otobüsten indiğimizde bizi arabasıyla alıp karış karış her yeri gezdirmesi, bize İran yemekleri yapması, allem edip kallem edip bizi en sonunda çöle sokmayı başarması, kilometrelerce uzaktaki Abbayaneh Köyü‘ne götürmesi… say say bitmez.

İran’a giden turların programlarına baktığınızda göreceğiniz gibi yarım gün ayrılır. Geçerken uğranılan bir yer olarak görülüyor. Bize iki gün yetmedi bile. Tahran ve trafiğinden çalacağınız zamanı Kaşhan’da harcayabilirsiniz. Bunun için bana teşekkür edeceksiniz. Kaşhan ev sahibimiz Ebrahim’e sevgilerimle… Kaşhan görülecek yerler listemiz şöyle;

• Tabatabaei Evi
• Burujerdi Evi
• Sultan Amir Ahmad Hamamı
• Bozorg Ağa Cami ve Medresesi
• Maranjab Çölü ve mutlaka gün doğumu
• Abbayaneh Köyü
• Tarihi Kaşan Çarşısı
• Kaşan şehir manzarası

Kaşan görülecek yerler hakkında daha detaylı bilgiler için buraya tıklayın.

6. Yazd Görülecek Yerler

“Ne cok çığlıkların silemediği, 
Zaten yok bir tren penceresinde 
Sen benim hiç bir seyimsin” der Ahmet Kaya ve ne de güzel söyler. Aslında Kaşhan’dan Esfehan’a geçmemiz gerekiyordu ama benim tren sevdama yolu uzatıp Kaşhan Yazd arasını trenle geçtik. Çünkü Esfehan’ın saatleri pek uymuyordu ve yol sadece 2 saat sürüyordu. Biz kara tren bekliyorduk ama çok konforlu bir hızlı tren geldi. Olsundu.

İran’da tüm toplu taşımalara sırasıyla biniyorduk ve tren kesinlikle önerebileceğim bir şey İran’da. Yazd için bir kaç gün ayırmanız gerekli kesinlikle. Zaten İran’da neresi için bir gece dediysek hep iki gece konaklamak zorunda kaldık. Her gittiğimiz yer çok özeldi ve güzeldi. Yazd’de ise görülecek yerlerin çoğu şehir dışında olunca iki gece kaçınılmaz oldu. Qaskai Hostel sahibi Ali Mehrara’ya harika ağırlamanın dışında bir de şehir dışında bize eşlik ettiği için teşekkürlerimle… Yazd görülecek yerler listemizi ikiye ayırmam gerekirse;

Yazd içinde görülecek yerler:

• Amir Çakmak Cami
• Yazd Jameh Cami
• Dowlat Abad Bahçesi, Rüzgar Kuleleri
• Dahme, Sessizlik Kuleleri
• Fahadan 
• Zerdüşt Tapınağı,  Zoroastrian Fire Temple
• Yazd Su Müzesi
• Yazd Çöl Turu, Bafgh Çölü
• Alexander’s Prison, İskender’in Hapishanesi

Yazd’e yakın araç kiralayıp gideceğiniz görülecek yerler;

• Chak Chack, Shrif-Abad Zoroastrian Association
• Meybod
• Meybod İcehouse, Meybod Buzhane
• Karanaq Köyü, Khanaragh

Yazd görülecek yerler hakkında daha detaylı bilgi için buraya tıklayın.

7. İsfahan Görülecek Yerler

Unesco’nun da dünya miraslar listesine aldığı Nakş-ı Cihan Meydanı ”Dünya’nın Resminin Meydanı” ya da ”Şah’ın Meydanı” olarak anılırken İran’da çoğunlukla İmam Meydanı olarak biliniyor. Meydanda Safavilerden kalma Ali Kapı Camii, Şeyh Lütfullah Camii, yedi katlı Ali Gapu Sarayı ve kendinizi kaybedeceğiniz güzelliklere bir çarşı bulunuyor. Pahalı da değil üstelik. Ortada kocaman havuzları, uçsuz bucaksız yeşillikleri, tepemizde pamuk pamuk bulutlarıyla Esfehan gönlümüzde ayrı bir yer etti. Kerbela’ya denk gelip çok hızlı gezmek zorunda kaldığımız İsfahan’da yapmak istediğim pek çok şey başka zamana kaldı ama yine de bu kadar kısa sürede iyi iş çıkardık. Tek kelime Türkçe, İngilizce bilmeyen, kısıtlı imkanlarına rağmen bizi harika ağırlayan ev sahibimiz Farjid’e sevgilerimle… Kısaca İsfahan görülecek yerler listesi şöyle;

• Nakş-ı Cihan Meydanı
• Ali Gapu Sarayı
• Siesepol Köprüsü
• Khadju Köprüsü
• Çehel Sütun Sarayı

• Cuma Camii
• Bazar-e Bozorg
• Şeyh Lütfullah Mescidi
• Zayenderud Nehri
• Heşt Beheşt Sarayı
• Ateşgah

• Vang Katedral

İsfahan görülecek yerler hakkında daha detaylı bilgi için buraya tıklayın. 

8. Şiraz Görülecek Yerler

İran’ın en büyük beşinci şehri Şiraz aynı zamanda Fars eyaletinin de yönetim merkezi. Beni Şiraz’a sürükleyen o kadar çok sebebim vardı ki. İran’a gitme sebeplerimin başında geliyordu hatta. Persepolis, Işıklı Cami, Qaskai Türkleri ve güney Zagros Dağları… İran’ın gizemli maskeli kadınlarını da ilk kez Şiraz’da Vekil Bazaar’da gördük. İran seyahatimizin iyice belgesele dönüştüğü yerlerin başında geliyor Şiraz. Bizi otogarda karşılayan, Şiraz’ı gezdiren ve iki gece güney Zagros Dağları’ndaki köyünde ağırlayan Ali Qaskai ve sevgili eşi Fatma’ya sevgilerimle… Şiraz görülecek yerler listemiz kısaca şöyle:

• Işıklı Cami Nasir Ol Molk
• Pasaggard
• Persopolis
• Necropdis
• Eram Bahçeleri
• Kerimhan Kalesi
• Mollalar Medresesi
• Vekil Bazaar
• Vekil Cami
• Moshir Sarayı
• Kuran Kapısı
• Hafızın mezarı
• Maharloo Gölü, Pembe Göl
• Güney Zagros Dağları ve Qaskai Türkleri ile iki gün

Şiraz görülecek yerler hakkında daha detaylı bilgi için buraya tıklayın.

9. Qeshm Adası Görülecek Yerler

Qeshm Adası maskeli kadınları görebilmek için gittiğimiz bi yerdi ilk başta. Bu kadar çok gezilecek yerinin olduğunu ve bu kadar güzel olduğunu hiç bilmiyordum. Meğer ne güzel adaymışsın sen Qeshm Adası. Bildiğiniz adalar gibi yeşil bir yer değil. Sonuç olarak Basra Körfezi’nde bir ada. Qeshm Adası’nda hayal ettiğim her şeyi gerçekleştirdiğimi söylemek isterim. Adada toplu taşıma ile gezmeniz zor olabilir.

Biz şoförlü bir arabayı günlük 20 Dolar’a kiraladık. Kiralama kısmı biraz zahmetli oldu ama sonunda başardık ve en mantıklısı oldu. Bizi çok ama çok kalabalık evinde misafir eden Naim’e ve çok lüks döşemiş bir İran evinde ağırlayan Hasan’a sevgilerimle… Keşm Adası görülecek yerler listesi ise şöyle:

• Naz Adası
• Stars Valley, Yıldızlar Vadisi
• Chakkooh Vadisi
• Status Valley, Heykeller Vadisi
• Tuz Mağarası, Salt Cave
• Kharbas Mağaraları
• Hara Ormanı, Hara Forrest
• Hemgam Adası
• Maskeli Kadınlar

Keşm Adası görülecek yerler hakkında daha fazla bilgi için buraya tıklayabilirsiniz.

10. Hürmüz Adası

Hürmüz Adası Keşm Adası’nın hemen yanında küçük bir ada. Kırmızı plajları ve toprakları ile adından bolca söz ettiriyor. İran’da görmek istediğimiz son yerlerden birisiydi ama fırtınadan dolayı kalkmayan feribotlar sebebi ile gitmeyi başaramadık. Hala içimde bir yaradır.

11. Kiş Adası

Kiş Adası ilk başta listemde vardı ama yoldayken kiminle konuşsam Kiş için özendirici konuşmadı. Şiraz, Qeshm Adası, Hürmüz Adası ve Bandarabbas rotamızda yolu da hep ters kaldı. Yüksek yüksek binalar ve çok turistik bir yer olduğunu söyleyenlerden ve yolunu bir türlü rotamıza uyduramadığımız için Kiş Adası’nı rotadan çıkardık. Gidenler tecrübelerini paylaşırlarsa yazıya ekleyebilirim. 

12. Bendar Abbas Görülecek Yerler

Fars Körfezi’nin başında ve oldukça stratejik konumda bulunan Bender Abbas İran Deniz Kuvvetleri’nin ana üssü konumunda. İran’ın Hürmüzgan Eyaleti’nin yönetim merkezi ve en büyük şehri olan Bender Abbas bizim artık geri dönüşe geçeceğimiz yerdi bizim için. 20 gün İran’ı gezmekten bitap düşmüş, kültür yüklemesinden taşmış vaziyetteydik. Bender Abbas’ta yapmak istediğimiz tek şey alış veriş ve deniz keyfiydi. Dinlenmekti kısaca ve bunu yaptık. Siz Bender Abbas görülecek yerleri gezebilirsiniz tabi. Kısaca listeleyecek olursam;

• Hindu Tapınağı
• Bender Abbas Kuş Bahçesi
• Galeh-Dari Hamamı
• Hürmüz Adası

İran’da gezdiğimiz onca güzel yerden sonra neden Bender Abbas‘ta dinlenmek istediğimizi anladınız sanırım. Bender Abbas diğer İran şehirlerine hiç benzemiyordu. Giyim kuşamdan tutunda yiyeceğe kadar. Basra Körfezi kıyısında olunca yemeklerde balık ve deniz mahsulleri baş köşeye oturdu. Denizin dibine kadar giren arabalar, otobana dönen plaj, sokaklarda dolaşan metrelerce kumaşa dolanmış maskeli kadınlar, şeriatla yönetilen bir ülkede kadın olarak denize girebilmek… Persian Golf kıyısında yürürken yüzüme vuran Afrika rüzagrlarını unutmam mümkün değil. İşte bunlar asla unutulmayacak anılar. Bizi büyük özveri ile ağırlayan Metin’e sonsuz sevgilerimle…

İnstagram hesabımdan hala takip etmediniz mi? 😉  nerdesinbahar

Diğer İran Yazılarım

• İran’a Gitmeden Önce Bilmeniz Gerekenler
• Keşm Adası’nın Gizemli Dünyası
• İran’da Kadın olmak, İran Kadınları
• Tebriz Görülecek Yerler, Tebriz Dili Ne?
• Tahran Hakkında Bilgi, Tahran Görülecek Yerler
• Kaşan (Kashan) Görülecek Yerler, Bir Doğu Masalı
• Yazd Görülecek Yerler, O Bir Kum Fırtınası

Şimdiye kadar pek çok ülkede bulundum ama hala en güzel seyahatim İran’a olan seyahatimdir. Gittikçe gidesim, gördükçe göresim gelmişti. Dönerken gözlerim nemli, içimde kocaman bir hüzün vardı. Umarım tekrar giderim.    

Bahar Gündoğdu

2011’de tam zamanlı işinden istifa edip tutkusu olan seyahat etmeyi iş haline getirdi. 2017  yılından beri Hürriyet Seyahat’te gezgin yazar, 2018’den beri de blogunda yazılar yazıyor. Blog ilk etapta gazetedeki yazılarının arşivi olarak düşünüldü ancak daha sonra istediği gibi özgür yazmanın tadına vardı. Gezdiği yerler kadar yollarda tanıştığı, dokunduğu hayatlarında hikayesini yazıyor. Belki bir gün bir hikayenin kahramanı da siz olursunuz kim bilir?

Paylaşmak güzeldir!